Chuyên gia mách bạn cách nhận biết và xử lý khi máy tính bị nhiễm mã độc

Mã độc xâm nhập máy tính thông qua các phần mềm được tải về hay khi người dùng click vào trang web không an toàn

VTV.vn - Việt Nam từng nằm trong top những quốc gia bị lây nhiễm mã độc cao nhất thế giới. Vậy nguyên nhân nhiễm mã độc là gì và làm thế nào để nhận biết và xử lý tình trạng đó?

Nguyên nhân máy tính bị nhiễm mã độc

Mã độc (Malicious software) có nhiều loại bao gồm virus, rootkit, worm… xâm nhập máy tính thông qua các phần mềm được tải về hay khi người dùng click vào trang web không an toàn.

Việc tải các phần mềm có chứa virus là nguyên nhân dễ mắc phải nhất. Đặc biệt khi thói quen của người Việt luôn tìm đến các phần mềm miễn phí không rõ nguồn gốc. Bên cạnh đó, khi truy cập vào các website không có chứng chỉ bảo mật, kém an toàn, bạn sẽ có nguy cơ trở thành nạn nhân của các tin tặc. Các trang web này thường chứa các liên kết hoặc cửa sổ pop-up nguy hiểm, nếu vô tình click phải sẽ tự động tải về và cài đặt những phần mềm không mong muốn vào máy tính của bạn.

Cách nhận biết máy tính bị nhiễm mã độc

Vậy khi nào thì máy tính của bạn đã bị nhiễm mã độc? Những dấu hiệu được chuyên gia an ninh mạng từ Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) đưa ra như sau:

1. Nhận được thông báo, tin nhắn lạ

Thông báo lạ này có thể là email, tin nhắn trên các ứng dụng chat, được gửi trực tiếp từ tài khoản của bạn hoặc từ một ứng dụng khác mà bạn không nắm kiểm soát. Đặc biệt, chúng có đính kèm các tập tin hoặc liên kết.

Nếu không may nhận được những thông báo, tin nhắn như trên, bạn hãy thực hiện các bước sau để đảm bảo sự an toàn cho tài khoản của mình: Đầu tiên là đăng xuất khỏi tài khoản trên tất cả các thiết bị. Tiếp tới là đặt lại mật khẩu thật khó cho tài khoản và sử dụng xác thực hai yếu tố.

2. Máy tính chạy chậm, hoạt động không ổn định

Một dấu hiệu khác của việc máy tính bị nhiễm mã độc là khi bạn cố gắng chạy một ứng dụng hoặc mở một file bất kỳ nào đó, màn hình hiển thị thông báo là ứng dụng bị hỏng, file không thể mở,… Ngoài ra, những thông báo như bạn không thể truy cập một số ổ đĩa trong máy tính, dung lượng tệp tin không ổn định, ngay cả khi bạn không truy cập những tệp này… cũng là một dấu hiệu đáng lưu ý.

3. Liên tục nhận được các cảnh báo giả

Những cửa sổ pop-up không mong muốn thường xuyên nhảy ra trên màn hình không chỉ gây ảnh hưởng đến việc sử dụng máy tính, chúng còn đính kèm các phần mềm độc hại phá hoại máy tính và đánh cắp thông tin cá nhân của bạn.

4. Ổ cứng hết dung lượng trống

Rất nhiều phần mềm độc hại sử dụng những phương pháp khác nhau để "lấp đầy" ổ cứng của bạn và gây ra sự cố trên máy tính nhằm mục đích phá hoại.

5. Hoạt động mạng tăng cao bất thường

Trước hết, bạn cần trả lời vài câu hỏi: Có chương trình, ứng dụng nào đang tải lên, tải xuống dữ liệu không? Có bản cập nhật ứng dụng nào đang chạy không? Có file tải nào bạn đang tải dở mà quên mất, và giờ nó đang chạy ẩn không?

Nếu tất cả các câu trả lời là không mà mạng của bạn vẫn đang bị sử dụng cao một cách bất thường thì hãy nghĩ đến virus, phần mềm độc hại.

6. Những thay đổi trên trình duyệt

Trang chủ trên trình duyệt bị thay đổi bất thường, thanh công cụ mới xuất hiện dù không cài và những website không mong muốn tự động được truy cập dù bạn không gõ địa chỉ của nó.

Cách phòng tránh nhiễm mã độc trên máy tính

Để phòng tránh các phần mềm độc hại và tác động của chúng lên máy tính, bạn cần lưu ý hạn chế truy cập các trang web không được bảo mật. Không nhấp chuột vào bất cứ cửa sổ pop-up đáng ngờ nào. Tuyệt đối không trả lời email, tin nhắn không đáng tin cậy. Cẩn thận khi tải ứng dụng miễn phí, crack và luôn chú ý những cảnh báo từ Trình duyệt bạn sử dụng.

Hiện một số trình duyệt như Cốc Cốc có tính năng cảnh báo người dùng khi truy cập các trang web không an toàn nhằm hạn chế việc thao tác và để lại các thông tin cá nhân trên các trang này.

Hiện trình duyệt Cốc Cốc đã gửi cảnh báo hơn 10.000 trang web có dấu hiệu lừa đảo, độc hại  

Hãy cảnh báo tới những người xung quanh về các trang web bạn nghi ngờ không an toàn hoặc tham gia các chiến dịch vì cộng đồng góp phần đẩy lùi tình trạng nhiễm mã độc. Một trong những chiến dịch đó là Chiến dịch Khiên Xanh do Cốc Cốc phối hợp cùng NCSC và Chongluadao.vn kêu gọi cộng đồng người dùng gửi báo cáo các trang web độc hại tại safe.coccoc.com, sau đó sẽ gửi cảnh báo cho hàng triệu người dùng khác nếu phát hiện yếu tố nguy hiểm.

Các bước để báo cáo web xấu trên Cốc Cốc đơn giản và dễ làm theo

Không ai an toàn một mình trên không gian mạng, vì vậy chúng ta cần có sự liên kết. Không chỉ mỗi cá nhân, mà còn cộng đồng người dùng và các nhà phát triển. Vì vậy, để đẩy lùi tình trạng nhiễm mã độc, hướng tới một internet an toàn cho tất cả mọi người, hãy tỉnh táo để bảo vệ bản thân và tham gia Chiến dịch Khiên Xanh để cùng cộng đồng đẩy lùi các trang web xấu.

Nguồn: VTV News